اعمال شب بیستویکم ماه رمضان
شب بیست و یکم ماه رمضان، از شب‌های پرفضیلت و پربرکت است که در روایات به‌عنوان یکی از شب‌های قدر معرفی شده است. این شب، مانند شب بیست و سوم، فرصتی ویژه برای عبادت و درخواست از خداوند است. در روایات آمده که شب قدر ممکن است در یکی از این دو شب قرار داشته باشد، به‌همین‌دلیل توصیه شده است که اعمال شب بیستویکم با توجه و دقت بیشتر انجام شود.
اعمال شب بیستویکم شامل دعا، نماز و غسل است که به‌طور خاص برای این شب ذکر شده‌اند. در کنار این عبادات، ذکرهای ویژه‌ای برای این شب توصیه شده است. طبق فرمایش اهل‌بیت(ع)، احیای این شب با دعا و ذکر، از عبادات پسندیده و پرفضیلت به‌شمار می‌آید.
مرحوم صدوق در کتاب «امالی» می‌گوید که گفت‌وگوهای علمی و یادگیری در این شب نیز از عبادات مهم است. او تأکید می‌کند که «احیای این دو شب با تلاوت علم، از هر عبادت دیگری برتر است.»
بنابراین، شب بیستویکم ماه رمضان، فرصتی مناسب برای عبادت، دعا و حتی یادگیری علم است که می‌توان از برکات و فضایل آن بهره‌مند شد.
اعمال مشترکه شب‌های قدر را صفحه‌ای دیگر قرار دادیم تا ابتدا قبل از انجام اعمال شب بیستویکم ماه رمضان، آن اعمال مشترک را انجام دهید.
اعمال شب بیستویکم ماه رمضان
اعمال این شب بر دو قسم است، قسم اول دعاهایی که مربوط به دهه آخر ماه رمضان است و قسم دیگر اعمال مخصوص شب بیست و یکم، که به این شرح است:
دعای شب بیستویکم ماه رمضان کافی
دعایی است که در «مصباح المتهجد» و «کافی» نقل شده است که در شب بیستویکم ماه رمضان خوانده می‌شود که به شرح زیر است:
اى فروبرنده شب در روز و اى فروبرنده روز در شب
و اى بیرون‌آورنده زنده از مرده و بیرون‌آورنده مرده از زنده
اى روزى‌دهنده هرکه را خواهى بى‌حساب
اى خدا، اى بخشاینده، اى خدا، اى مهربان
اى خدا، اى خدا، اى خدا
از آن تو است نام‌هاى نیکو و نمونه‌هاى والا و بزرگى و نعمت‌ها
از تو خواهم درود فرستى بر محمد و آل محمد(ص)
و نام مرا در این شب در زمره سعادتمندان قرار دهى
و روحم را با شهدا مقرون سازى
و احسان و نیکوکاریم را در بلندترین درجه بهشت و گناهانم را آمرزیده کنى
و به من یقینى عطا کنى که همیشه با دلم همراه باشد
و ایمانى به من بدهى که شک‌وتردید را از من دور سازد
و بدانچه روزیم کرده‌اى خشنودم سازى
و بدهى به من در دنیا نعمت نیک و درآخرت نعمت نیکو
و نگهدارى ما را از عذاب آتش سوزان
و روزیم کنى در این شب از ذکر خود
و سپاسگزاریت و اشتیاق و بازگشت به‌سویت
و توفیق براى انجام آنچه را موفق داشتى بدان محمد و آل محمد را که بر او و بر ایشان سلام باد
دعای شب بیستویکم ماه رمضان شیخ کفعمی
مرحوم «شیخ کفعمی» از «سید بن باقی» نقل کرده است که در شب بیستویکم ماه رمضان می‌خوانی:
خدایا درود فرست بر محمد و آل محمد
و چنان بردبارى بهره‌ام کن که ببندد بر من در نادانى را
و هدایتى به من ده که بر من منت نهد از رهانیدن از هر گمراهى
و بى‌نیازى به من بده که درهاى انواع فقر را به تمامى بر من ببندد
و نیرویى به من ده که هرگونه سستى را از من بازگرداند
و عزتى که از هر خوارى مرا گرامى دارى
و رفعت مقامى که بدان وسیله مرا از هر پستى بلند کنى
و امنیتى که به‌وسیله آن هر ترسى را از من دور کنى
و تندرستى که بدان وسیله مرا از هر بلایى بپوشانى
و دانشى که به آن هر یقینى را بر من مفتوح گردانى
و یقینى که بدان وسیله هر شک‌و‌تردیدى را از من دور سازى
و دعائى که اجابتش را بر من بگسترانى همین امشب
و در همین ساعت، همین ساعت، همین ساعت، همین ساعت اى بزرگوار
و ترسى به من بده که هر رحمتى را بدان وسیله بر من بگسترانى
و مرا چنان خودنگهدار کن که همان حالت میان من و گناهان حائل شود
و بدان وسیله در پیشگاه معصومین (و خود نگهداران) درگاهت رستگار باشم اى مهربان‌ترین مهربانان
تاکید بر فرستادن صلوات و دعای برای فرج در شب بیستویکم ماه رمضان
طبق فرمایش شیخ مفید، در شب بیست ویکم ماه رمضان، باید صلوات فراوانی فرستاد و به‌ویژه بر ظالمان آل محمد (ص) قاتل امیرالمؤمنین (ع) لعن و نفرین کرد. علاوه‌براین، دعا برای خود، والدین، تمام مومنان و مومنات نیز توصیه شده است.
دعا برای امام زمان(عج) و فرج آن حضرت از دیگر اعمال پربرکت این شب است. در روایتی از سید بن طاووس که از حماد بن عثمان نقل شده، آمده است که در شب بیستویکم رمضان به محضر امام صادق(ع) شرفیاب شد. امام از او پرسید که آیا غسل کرده است؟ وقتی پاسخ مثبت بود، امام حصیری آورد و او را به کنارش فراخواند. امام صادق(ع) شروع به نماز کردند و حماد نیز در کنار ایشان نماز می‌خواند. پس از اتمام نماز، امام(ع) دست به دعا بردند و حماد آمین گفت. این حالت تا سپیده‌دم ادامه داشت تا اینکه امام اذان گفتند و نماز صبح را به امامت خود برگزار کردند.
پس از نماز، امام(ع) به تسبیح و ذکر پروردگار پرداختند و درود بر پیامبر(ص) فرستادند و برای مومنان دعا کردند. سپس به سجده رفتند و مدت زمانی در سجده ماندند که در این مدت، تنها صدای نفس امام(ع) شنیده می‌شد. پس از آن، دعای ویژه‌ای خواندند که در آن به درگاه خداوند عرضه کردند.
این روایت، نمونه‌ای از عبادات ویژه و توصیه‌شده در شب بیستویکم رمضان است که نشان‌دهنده اهمیت دعا و ارتباط با خداوند و اهل بیت(ع) در این شب مبارک است.
از تو تقاضا مى‌کنم به جمیع آنچه که تو را با آن خواندم و آنچه را نخواندم،
ازعظیم جلال تو که اگر مى‌دانستم، تو را با آن خواندم
از تو مى‌خواهم بر محمد و اهل بیتش درود بفرستى
و اجازه فرج و ظهور کسى را بدهى که با ظهور او گشایشى در کار اولیاى تو و برگزیدگان از خلقت ظاهر مى‌شود
و به‌وسیله او ظالمان را نابود و هلاک مى‌سازى.
اى پروردگار عالمیان، در ظهورش تعجیل فرما
پس از اینکه امام صادق(ع) از سجده برخاستند، من از ایشان پرسیدم: «جانم فدای شما، آیا برای فرج کسی دعا کردید که با ظهور او گشایشی برای دوستان و اولیای خداوند فراهم خواهد شد؟ آیا آن فرد خود شما نیستید؟» امام(ع) پاسخ دادند: «نه، او قائم آل محمد است.»
سپس امام صادق(ع) نشانه‌های ظهور آن حضرت را بیان کردند و ادامه دادند: «شب و روز منتظر ظهور مولای خود باش، زیرا خداوند در هر لحظه و هر روز در شأن و کاری است و هیچ کاری او را از دیگری باز نمی‌دارد.» (و توقع امر صاحبک لیلک و نهارک، فان الله کل یوم هو فی شان، لا یشغله شان عن شان)
از شب بیستویکم ماه رمضان، دهه آخر این ماه آغاز می‌شود که به‌طورخاص از ارزش و فضیلت بالایی برخوردار است. در این دهه، هر شب غسل مستحب است و در روایات آمده که رسول خدا(ص) در هر شب از شب‌های این دهه غسل می‌کردند.
همچنین اعتکاف در مساجد جامع در این دهه نیز مستحب و از فضیلت ویژه‌ای برخوردار است. به نقل از رسول خدا (ص)، اعتکاف در دهه آخر رمضان معادل دو حج و دو عمره است. ایشان در این ایام در مسجد معتکف می‌شدند، بستر خود را جمع کرده و با نشاط به شب‌زنده‌داری و عبادات مشغول می‌شدند. بسیاری از مسلمانان نیز در این امر به ایشان اقتدا می‌کردند.
این درحالی‌است‌که برخی از ناآگاهان تصور می‌کنند با گذشت شب‌های قدر، برنامه عبادات ماه رمضان به پایان می‌رسد، درحالی‌که دهه آخر ماه رمضان، زمانی پربرکت و فرصتی گرانبها برای عبادت و نزدیکی به خداوند است.
جمع‌بندی
شب بیستویکم ماه رمضان فرصتی بی‌نظیر برای نزدیکی به خدا و بهره‌مندی از برکات شب‌های قدر است. با انجام اعمال این شب، از جمله صلوات، دعا برای امام زمان(عج) و لعن بر دشمنان اهل بیت، می‌توانید به فضیلت و آرامش روحی دست یابید. این شب را با عبادات و دعاهای خالصانه‌تان غنیمت بشمارید تا در سایه رحمت الهی قرار بگیرید.