اعمال شب اول ماه رمضان

شب اول ماه رمضان، آغاز ماهی پربرکت، سرشار از رحمت و مغفرت الهی است که در آن، درهای آسمان به روی بندگان گشوده می‌شود. انجام اعمال شب اول ماه رمضان اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا این شب فرصتی ارزشمند برای تطهیر روح، تقویت ایمان و آمادگی برای درک فیوضات این ماه مبارک است. از جمله اعمال شب اول ماه رمضان می‌توان به غسل، دعا، نمازهای مستحبی، تلاوت قرآن و استغفار اشاره کرد که موجب جلب رحمت الهی و بهره‌مندی از برکات این ماه می‌شود.

مراحل اعمال شب اول ماه رمضان

جست‌وجوی هلال ماه و رؤیت آن

در شب اول ماه رمضان، مستحب است که مؤمنان پس از جست‌وجوی هلال ماه و رؤیت آن، رو به قبله بایستند، دستان خود را به‌سوی آسمان بلند کنند و با خضوع و خشوع، هلال را خطاب قرار دهند و دعای مخصوص رؤیت هلال را قرائت کنند.

ای ماه، پروردگار من و تو، خدا پروردگار جهانیان است. خدایا، ماه را بر ما نو کن به ایمنی، ایمان، تندرستی، اسلام و شتافتن به‌سوی آنچه دوست داری و خشنود می‌شوی. خدایا، در این ماه به ما برکت ببخش و خیر و کمکش را روزی ما فرما و زیان و گزند و بلا و فتنه‌اش را از ما بگردان.

دعای پیامبر اکرم (ص) هنگام رویت هلال ماه رمضان

شیخ صدوق در کتاب «من لا یحضره الفقیه» آورده است؛

پروردگارا! این ماه را بر ما نو گردان به امن، امان، سلامتی، اسلام و تندرستی شایان تشک، و روزی فراخ، برطرف‌ساختن دردها و ناملایمات، بار پروردگارا روزی کن ما را روزه و قیام برای عبادت، و تلاوت قرآن در این ماه و او را برای ما سالم و تمام گردان، و او را از ما سالم بدار و ما را در این ماه سالم و تندرست فرما.

دعای امام صادق(ع) هنگام رویت هلال ماه رمضان

امام صادق (ع) می‌فرمودند: هرگاه هلال ماه رمضان را دیدی بگو: « خداوندا، ماه رمضان فرارسید و تو روزه آن را بر ما واجب نمودی و قرآن را در آن برای هدایت مردم و به‌عنوان نشانه‌هایی از هدایت و جداسازی [حق از باطل] فرو فرستادی.

خدایا، ما را بر روزه‌داری در آن یاری ده و آن را از ما بپذیر و ما را در آن سالم بدار و آن را از [گناهان و غفلت های] ما سالم بدار و آن را برای ما سالم بدار، همراه با آسانی و عافیت از جانب خود. به‌راستی که تو بر هر چیز توانایی، ای رحمت گستر، ای مهربان. »

( إقبال الأعمال , جلد1 , صفحه18 )

خواندن دعای چهل‌وسوم صحیفه سجادیه هنگام رؤیت هلال ماه رمضان

سیدبن طاووس روایت کرده است: روزی حضرت سجّاد (ع) در راهی می‌گذشت که به هلال ماه رمضان نظر کرد، پس ایستاد و گفت:

ای آفریده فرمان‌بردار، رونده‌کوشا و شتابان، رفت‌وآمدکننده در منزل‌گاه‌های معین، ای متصرف در چرخ گردان تدبیر، ایمان آوردم به آن کس که با تو تاریکی‌ها را روشن کرد و آنچه را به‌سختی می‌توان یافت آشکار ساخت و تو را نشانه ای از نشانه‌های چیرگی و علامتی از علائم قدرت خود قرار داد، پس زمان را به تو محدود کرد و گاهی تو را به نقص و گاهی به کمال وقتی به طلوع و زمانی به غروب و حالتی پرنور و حالتی گرفته، مسخّر خویش کرد، تو در تمام این حالات مسخّر اویی و به‌سوی اراده‌اش شتابانی، منزّه است او، چه عجیب است تدبیری که در حق تو به‌کار برده و چه دقیق است آنچه درباره تو انجام داده، تو را کلید ماهی نو برای کارهایی نو ساخته،

پس از پروردگار که پروردگار من‌وتوست و آفریننده من‌وتوست و مهار مقدّرات من‌وتو در کف قدرت اوست و صورت‌گر من‌وتوست می‌خواهم؛ بر محمّد و خاندانش درود فرستد و تو را ماه برکتی قرار دهد که گذشت روزگاران آن را از بین نبرد و ماه پاکی که گناهان آن را آلوده نگرداند، هلال ایمنی از آفات و سلامتی از زشتی‌ها، هلال خوش طالعی برکنار از بدیمنی و مبارکی بدون گرفتاری و آسایش بدون دشواری و خیر بدون شرّ، هلال ایمنی، امان، نعمت، احسان، سلامت و اسلام

خدایا، بر محمّد و خاندانش درود فرست و ما را از پسندیده‌ترین کسانی قرار ده که این ماه بر آنان طلوع کرده و پاکیزه‌ترین کسانی که به آنها نظر کرده و خوشبخت‌ترین کسانی که در آن به بندگی تو گردن نهاده‌اند و ما را در این ماه توفیق توبه عنایت کن و از گناه حفظ فرما و از انجام نافرمانی‌ات بازدار و ادای شکر نعمتت را به ما ارزانی کن و لباس‌های عافیت را بر ما بپوشان و به‌سبب انجام طاعت کامل، نعمتت را در این ماه بر ما تمام کن، زیرا که تو بس بخشنده و ستوده‌ای و درود خدا بر محمّد و خاندان پاکش و برای ما از جانب خود در این ماه مددی برسان، بر انجام آنچه ما را به آن خوانده‌ای از طاعت واجبت و آن را بپذیر، همانا تو کریم تر از هر کریمی و مهربان تر از هر مهربانی، آمین آمین ای پروردگار جهانیان.

غسل شب اول ماه رمضان

مستحب است که غسل شب اول ماه رمضان در آب جاری انجام شود و غسل‌کننده، سی کف آب بر سر خود بریزد. (العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۹)

زمان انجام غسل در شب‌های ماه رمضان از ابتدای شب تا صبح است، اما فضیلت آن در آغاز شب بیشتر است. حتی بهتر است این غسل نزدیک به غروب آفتاب یا هم‌زمان با آن انجام شود تا شب را با طهارت و پاکی آغاز کند. (العروة الوثقی، ج۲، ص۱۴۹-۱۵۰)

زیارت مزار امام حسین (ع)

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان نقل کرده است که هرکس در شب اول ماه رمضان به زیارت مزار امام حسین (ع) برود، گناهانش بخشیده می‌شود و ثواب حاجیان و معتمرین آن سال را دریافت خواهد کرد.

خواندن دعای افتتاح

خواندن دعای افتتاح در شب اول ماه رمضان از اعمال مستحبی این شب مبارک است. این دعا که از امام زمان (عج) نقل شده، سرشار از معارف توحیدی، ستایش پروردگار، درود بر پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) و درخواست تحقق حکومت عدل الهی است. قرائت دعای افتتاح در شب اول ماه رمضان موجب جلب رحمت و برکت الهی، افزایش خلوص در عبادت و تقویت ارتباط معنوی با خداوند متعال می‌شود.

خواندن نماز شب اول ماه رمضان

اقامه دو رکعت نماز که در هر رکعت سوره «حمد» و «سوره انعام» خوانده شود و از خدا درخواست شود که ما را کفایت کند و از آنچه از دردها می‌ترسد، حفظ کند.

نماز ماه رمضان

از شب اول ماه رمضان شروع شود به خواندن هزار رکعت نماز ماه رمضان به شرح زیر:

در دهه اول و دوم ماه رمضان، در هر شب ۲۰ رکعت خوانده شود، هر «دو رکعت» به یک سلام، به این صورت که «هشت رکعت» آن را پس از نماز مغرب و «۱۲ رکعت» دیگر را بعد از نماز عشا انجام دهد و در دهه آخر ماه در هر شب «۳۰ رکعت» بخواند، «هشت رکعت» آن را پس از نماز مغرب و «۲۲ رکعت» دیگر را بعد از نماز عشا بخواند که مجموع این نمازها «۷۰۰ رکعت» می‌شود و باقی آن را که «۳۰۰ رکعت» است در شب‌های قدر بخواند: شب نوزدهم ۱۰۰ رکعت و شب بیست و یکم ۱۰۰ رکعت و شب بیست و سوم نیز ۱۰۰ رکعت که در جمع هزار رکعت می‌شود.

دعای شب اول ماه رمضان و شب آخر ماه شعبان

خدایا، این ماه مبارک که قرآن در آن نازل شده و هدایتی برای مردم و دلایل روشنی از هدایت و تمیز میان حق و باطل قرار داده شده است، فرا رسید، پس ما را در آن به‌سلامت بدار و آن را برایمان سالم نگه دار و از سوی خویش در حال آسانی و سلامت کامل از ما تحویل بگیرش، ای آن‌که اندک را بپذیرد و بسیار را قدر نهد، از من اندک را بپذیر؛

خدایا از تو درخواست می‌کنم برای من به‌سوی هر خیری راهی و از هرچه نمی‌پسندی مانعی قرار دهی، ای مهربان‌ترین مهربانان، ای آن‌که از من درگذشت و از آنچه از زشتی‌ها در پنهان انجام دادم چشم‌پوشی کرد، ای آن‌که مرا به سبب ارتکاب گناهان سرزنش نکرد، عفوت، عفوت، عفوت را خواهم، ای کریم؛

خدایا پندم فرمودی، پندپذیر نشدم و از حرام‌هایت بازم داشتی، باز نایستادم، پس مرا چه عذری است؟ از من درگذر ای کریم، عفوت، عفوت را خواهم؛

خدایا! آسودگی به گاه مرگ و عفو هنگام حساب را از تو می‌خواهم، گناه از بنده‌ات بزرگ شده، پس شایسته است گذشت از جانب تو نیکو باشد، ای پروا پذیر و شایسته آمرزش، عفوت، عفوت را خواهم؛

خدایا! من بنده تو، فرزند بنده تو، فرزند کنیز توأم، ناتوانم، به رحمتت نیازمندم، تو فرود آورنده دارایی و برکت بر بندگانت هستی، چیره و توانایی، کارهای بندگان را شمرده‌ای و روزی‌شان را قسمت کرده‌ای و زبان‌ها و رنگ‌هایشان را مختلف قرار دادی، آفرینشی از پس آفرینش دیگر، بندگان کرانه‌های دانشت را نمی‌دانند و جایگاهت را اندازه ندارند و همه ما نیازمند به رحمت توییم، روی از من برمتاب و مرا در عمل و آرزو و قضا و قدر از شایستگان بندگانت قرار ده؛

خدایا، مرا باقی بدار به بهترین بقا و بمیران به بهترین مرگ، بر پایه دوستی دوستانت و دشمنی با دشمنانت و میل به سویت و ترس از حضرتت و خشوع و وفا و تسلیم در آستانت و تصدیق به کتابت و پیروی از روش پیامبرت

خواندن دعای اللّٰهُمَّ إِنَّ هٰذَا الشَّهْرَ الْمُبارَکَ

شیخ طوسی از حارث بن مُغَیْرَه نَضْری روایت کرده است که امام صادق(ع) در شب آخر شعبان و شب اول ماه رمضان می‌خواند:

خواندن دعای امام جواد(ع) بعد از نماز مغرب

پس از نماز مغرب دست‌ها را بلند کنید و این دعا را که از امام جواد (ع) وارد شده و در کتاب «اقبال» ذکر شده است را بخوانید:

خدایا، ای آن که مالک تدبیر است و او بر هر چیز تواناست، ای آن که می‌داند خیانت دیده‌ها را و آنچه را سینه‌ها پنهان می‌کنند و نهاد نهان می‌سازد و او لطیف و آگاه است. خدایا، ما را از کسانی قرار ده که تصمیم گرفتند آنگاه انجام دادند و از کسانی قرار مده که تیره‌بخت شدند و در نهایت تنبلی کردند و از آنانی قرار مده که بر غیر عمل صالح تکیه کردند.

خدایا، بدن‌های ما را از بیماری‌ها سلامتی بخش و ما را بر انجام آنچه از عمل بر ما واجب کرده‌ای یاری ده تا این ماه از ما سپری گردد درحالی‌که آنچه را در این ماه بر ما واجب کرده‌ای ادا کرده باشیم. خدایا، ما را بر روزه‌اش یاری ده و برای شب زنده داری اش موفق بدار و برای نماز در این ماه، ما را شاداب گردان و از قرائت قرآن محروم مساز و پرداخت زکات را در این ماه بر ما آسان گردان. خدایا، درد مُزمن، خستگی، بیماری، هلاکت را بر ما چیره مکن؛

خدایا، افطار از روزی حلالت را روزی ما کن. خدایا، آنچه از روزی‌ات در این ماه قسمت ما کردی دست‌یافتن به آن را برای ما هموار کن و آنچه را از فرمانت برای ما تقدیر کرده‌ای آسان کن و آن را حلال و پاک و پاکیزه از گناهان و خالص از گرانباری‌ها و بزهکاری‌ها قرار ده.

خدایا، به ما مخوران جز غذای پاک که نه پلید باشد و نه حرام و روزی‌ات را برای ما حلال گردان که آلودگی‌ها و دردها با آن در نیامیزد، ای که دانایی‌اش به امور پنهان، همانند دانایی‌اش به امور آشکار است، ای فضل بخش بر بندگانش به احسان، ای آن که بر هر چیز تواناست و به هر چیز دانا و آگاه است، یادت را به ما الهام کن و از سختی بر ما، ما را برکنار دار و به‌آسانی‌ات ما را برسان و به‌راستی راهنمایمان باش و به استواری توفیقمان ده و از بلا نگاهمان بدار و ما را از بارهای گران گناهان و خطاها حفظ کن،

ای آن که گناهان بزرگ را جز او نیامرزد و احدی بدی را جز او برطرف ننماید، ای مهربان‌ترین مهربانان و کریم‌ترین کریمان، بر محمّد و اهل بیت پاکش درود فرست و روزه ما را پذیرفته بدار و به‌نیکی و تقوا پیوندش ده و همچنین کوشش ما را مورد قدردانی و شب زنده‌داری ما را پذیرفته و قرائتمان را بالارفته و دعایمان را اجابت‌شده قرار ده و ما را به عاقبت‌به‌خیری هدایت کن و از دشواری برکنارمان بدار و ما را برای آسانی آماده کن

و درجاتمان را بالا بر و حسناتمان را دوچندان کن و روزه و نماز ما را بپذیر و دعاهایمان را شنوا باش، خطاهایمان را بیامرز و از گناهمان درگذر و ما را از عاملان رستگار قرار ده و از غضب‌شدگان و گمراهان قرار مده تا ماه رمضان از ما سپری گردد چنان که روزه‌ها و شب زنده‌داری‌مان را در آن پذیرفته باشی و کردارمان را در آن پاکیزه و گناهانمان را در آن مورد آمرزش قرار داده و سهم ما را در آن از هر خیری فراوان ساخته باشی، به‌یقین تویی معبود اجابت‌کننده دعاها و پروردگار نزدیک به بندگان و تویی احاطه‌کننده بر هر چیز.

خواندن دعای روایت‌شده از امام صادق (ع)

در شب ماه رمضان دعای روایت‌شده از امام صادق (ع) را که در کتاب «اقبال» آمده بخوانید:

خدایا؛ ای پروردگار ماه رمضان، ای فرو فرستنده قرآن، این ماه رمضان است که قرآن را در آن فرو فرستادی و در آن دلایل روشنی از هدایت و شناسایی حق از باطل فرو فرستادی. خدایا، روزه آن را نصیب ما کن و بر شب زنده‌داری اش یاری‌مان ده،

خدایا، آن را برای ما سالم بدار و در آن به ما سلامتی ده و آن را از سوی خویش در آسانی و سلامت کامل از ما تحویل بگیر و در آنچه حکم می‌کنی و مقدّر می‌گردانی از فرمان حتمی خویش و در آنچه جدا می‌کنی از امر حکیمانه‌ات در شب قدر، از آن حکمی که برگشت نمی‌پذیرد و دگرگون نمی‌شود، مقرّر فرما که ما را از حاجیان خانه محترمت بنویسی، آنان که حجّشان قبول و سعی‌شان پذیرفته و گناهانشان آمرزیده گشته و بدی‌هایشان نادیده گرفته شده است و در آنچه حکم می‌کنی و مقدّر می‌نمایی مقرّر فرما که عمرم را طولانی گردانی و از روزی حلالت بر من وسعت بخشی.

خواندن دعای چهل‌وچهارم صحیفه سجادیه

دعای چهل‌وچهارم صحیفه سجادیه؛ این دعا در 19 فراز تنظیم شده و دعا در هنگام ورود به ماه رمضان است.

دعاى آن حضرت است هنگام فرارسيدن ماه رمضان

ستایش ویژۀ خداست که ما را به سپاس‌گزاری‌اش هدایت فرمود و ما را درخور سپاس قرار داد، برای این‌که از شکرگزاران احسانش شویم؛ تا در برابر این سپاس و شکر، پاداش نیکوکاران را به ما عطا کند.

خدا را سپاس که دینش را به ما هبه کرد و ما را به آیینش اختصاص داد و در راه‌های احسانش وارد کرد؛ تا در آن‌ها به لطف و احسانش، به سوی خشنودی‌اش، حرکت کنیم؛ حمدی که از ما بپذیرد و به سبب آن از ما راضی شود.

و خدا را سپاس که از جملۀ آن راه‌ها، ماه خود، ماه رمضان را قرار داد؛ ماه روزه و ماه اسلام، ماه پاک‌کننده، ماه آزمایش، ماه قیام به عبادت و ماهی که قرآن را در آن نازل کرد که سراسر برای مردم هدایت است و نشانه‌هایی روشن از هدایت و جداکنندۀ بین حق و باطل؛

پس برتری‌اش را بر ماه‌های دیگر، بر پایۀ احترامات زیادی که برایش قرار داد و فضیلت‌هایی که بین مردم مشهور است، آشکار ساخت؛ پس آنچه را در ماه‌های دیگر حلال بود، برای بزرگداشت این ماه، حرام کرد؛ و خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها را محض گرامی‌داشت آن، ممنوع فرمود؛ و بر آن وقتی واضح و روشن قرار داد و آن نهمین ماه از ماه‌های قمری است که حضرتش جلّ‌وعزّ اجازه نمی‌دهد از آن وقت معین، پیش افتد؛ و نمی‌پذیرد که از آن پس افتد.

سپس یکی از شب‌هایش را، بر شب‌های هزار ماه، برتری داد و آن را شب قدر نامید؛ فرشتگان و روح در آن شب، به دستور پروردگارش، برای تعیین سرنوشت‌ها و آوردن هر خیر و برکتی و حساب هر کاری، نازل می‌شوند. شبی است آکنده از سلامت و رحمت، برکتش تا سپیده‌دم بر هر کس از بندگانش که بخواهد، از طریق قضایش که محکم و استوار کرده، پیوسته و دائمی است.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و شناخت برتری این ماه و بزرگ‌داشت احترامش را و خودداری از آنچه که در این ماه ممنوع کردی، به ما الهام فرما؛ و ما را به روزه‌داشتن این ماه و حفظ انداممان از گناهانت و به‌کار‌گرفتن آن‌ها در آنچه که تو را خشنود می‌کند، یاری ده؛ تا با گوشمان به گفتار لغو گوش نکنیم و با چشممان به تماشای لهو نشتابیم؛

و تا جایی که دست‌هایمان را به جانب حرامی نگشاییم و با گام‌هایمان به سوی ممنوعی نرویم و شکم‌هایمان، جز آنچه را حلال کردی، در خود جای ندهد؛ زبانمان، جز به آنچه تو گفته‌ای، گویا نشود؛ عمل و وظیفه‌ای، جز آنچه ما را به ثواب تو نزدیک می‌کند، متحمّل نشویم؛ و جز آنچه ما را از کیفر تو نگاه می‌دارد، عهده‌دار نشویم. آنگاه همۀ این‌ها را از ریای ریاکاران و شهرت‌طلبی شهرت طلبان، خالص و پاک فرما؛ به‌گونه‌ای که کسی را جز تو در اعمالمان شریک نکنیم و مقصد و منظوری در آن اعمال غیر تو نطلبیم.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را در این ماه، بر اوقات نمازهای پنج‌گانه، با آدابی که برای آن‌ها مقرّر کردی و واجباتی که جهت آن‌ها واجب فرمودی و شروطی که محض آن‌ها مقرّر نمودی و اوقاتی که تعیین کردی، آگاه ساز.

و ما را در ادای این نمازهای پنج‌گانه، در رتبۀ کسانی قرار ده که به مراتب و منزلت‌های آن رسیده‌اند؛ کسانی که حفظ‌کنندۀ ارکان آن‌هایند و هر یک از پنج نماز را در اوقات مخصوص به خودش ادا می‌کنند؛ بر پایۀ آن کمیت و کیفیتی که بنده و رسولت -که درود تو بر او و خاندانش باد، تشریع فرموده و بیان کرده، در رکوع و سجودش و همۀ فضایل و درجاتش، با کامل‌ترین طهارت و روشن‌ترین مرتبه خشوع و رساترینش، بجا می‌آوردند.

و ما را در این ماه توفیق ده که با خویشاوندان خود، با نیکی و صلۀ رحم ارتباط پیدا کنی؛ و با احسان و بخشش، به همسایگان خود رسیدگی نماییم و اموال خود را از آنچه به ستم گرفته‌ایم، پاک کنیم و با بیرون کردن زکات، ثروت و مال خود را در مدار پاکی قرار دهیم؛ و با کسی که با ما رابطه‌اش را بریده، آشتی نموده؛ و با آن‌که به ما ستم روا داشته، به عدالت و انصاف معامله کنیم؛ و با شخصی که با ما دشمنی کرده، از در مسالمت در آییم؛ مگر کسی که در راه تو و به خاطر تو با او دشمنی شده باشد؛ همانا او دشمنی است که با او دوستی نکنیم و حزبی است که به او دست صداقت ندهیم.

و ما را در این ماه توفیق ده که به‌وسیلۀ اعمال شایسته که ما را به‌سبب آن‌ها از گناهان پاک کنی، به تو تقرّب جوییم؛ ما را در این ماه، از این‌که بخواهیم اعمال زشت را از سر بگیریم حفظ فرما و کار بندگی ما در این ماه به‌جایی رسد که هیچ یک از فرشتگانت نتواند، بالاتر از آنچه ما به جا آوردیم، از ابواب بندگی و طاعت برای تو و انواع اعمالی که سبب قرب ما به حضرت توست، به پیشگاهت ارائه کند.

خدایا! به حق این ماه و به حق کسی که از آغاز تا پایانش تو را بندگی کرده، از فرشته‌ای که او را مقرّب خود کردی، یا پیامبری که برای هدایت مردم فرستادی، یا بندۀ شایسته‌ای که به کرامت خود اختصاص دادی؛ از تو می‌خواهم که بر محمّد و آلش درود فرستی و ما را در این ماه، شایسته کرامتی که به اولیایت وعده دادی گردان؛ آنچه برای اهل کوشش در بندگی‌ات قرار دادی، برای ما قرار ده؛ و ما را در زمره کسانی که به رحمتت، شایستگی رسیدن به برترین مرتبه را یافتند، در آور.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از انحراف در توحیدت و کوتاهی در ستایشت و تردید در دینت و گمراهی از راهت و بی‌احترامی به حرمتت و گول‌خوردن از دشمنت، شیطان رانده‌شده، بر کنار کن.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و چنانچه در هر شب از شب‌های این ماه رمضانمان، بندگانی هستند که بخششت آن‌ها را آزاد می‌کند و گذشت و چشم‌پوشی‌ات آنان را می‌بخشد، پس ما را از آن بندگان محسوب کن و ما را برای ماه رمضانمان، از بهترین اهل و اصحاب قرار ده.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و با محو شدن هلالش، گناهانمان را محو کن؛ و با سپری‌شدن روزهایش، گناهان را از وجود ما برکن؛ تا ماه رمضان در حالی از ما بگذرد که وجودمان را از خطاها پاکیزه و از بدی‌ها خالص و آراسته، فرموده باشی.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست؛ چنانچه ما در این ماه، از حق و عدالت و بندگی و طاعت منحرف شویم، به دایرۀ عدل و درستی برگردان؛ و اگر از راه هدایت به گمراهی افتیم، استوارمان ساز؛ و اگر دشمنت شیطان، بر ما چیره شود، از کید و مکرش ما را رهایی بخش.

خدایا! این ماه را با بندگیمان، برای حضرتت پُر کن؛ اوقاتش را به طاعتمان، برای وجود مبارکت زینت ده و در روزش، ما را به روزه داشتن و در شبش، ما را به نماز و زاری به‌درگاهت و فروتنی به پیشگاهت و خواری در برابرت، یاری فرما؛ تا روزش به غفلت ما از روزه و شبش به کوتاهی ما از عبادت، گواهی ندهد.

خدایا! ما را در دیگر ماه‌ها و دیگر ایّام تا زمانی‌که زنده‌مان می‌داری، چنین قرار ده؛ و هم ‌چنین ما را از بندگان شایسته‌ات مقرر کن؛ آنان که بهشت را به ارث می‌برند و در آن جاودان‌اند و از اموال خود در راه خدا می‌بخشند و عمل شایسته انجام می‌دهند، در حالی که دل‌هایشان از اندیشۀ بازگشت به‌سوی پروردگارشان ترسان است؛ از کسانی قرار ده که به‌سوی خیرات می‌شتابند و نسبت به آن، از دیگران پیشی می‌گیرند.

خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست، در همه وقت و در همه دم و در هر حال، به شمارۀ درودی که فرستاده‌ای، بر هر که درود فرستاده‌ای و چندین برابر همۀ آن‌ها، به چندین برابری که جز تو نتواند آن‌ها را بشمارد؛ همانا تو آنچه را بخواهی، انجام می‌دهی.

دعای اللهم ان هذا شهر رمضان

جلد اول، باب‌های احکام ماه رمضان؛ باب چهارم از اعمالی که مختص شب اول ماه رمضان است؛ فصل سیزدهم:فصل دعاها هنگام ورود ماه رمضان؛ دعای دیگر(سومین دعا):

این دعا را در کتابی یافته ایم که گفته شده است به خطّ «سید رضی موسوی» -رحمه اللّه-است و در آن کتاب دعاهای متعدّد وجود دارد،

از جمله می‌گوید: هنگام ورود ماه رمضان بگو:

خداوندا، این همان ماه رمضانی است که قرآن را در آن برای هدایت مردم و به‌عنوان نشانه‌های روشن از هدایت و جداسازی [حق از باطل] فرو فرستاده‌ای

و اینک فرارسید. ای پروردگار من، به تو پناه می‌برم از شیطان رانده‌شده

و از فریب و حیله ها و نیرنگ ها و تورها و لشکریان و سواره نظام و لشکریان پیاده و از وسوسه ها [و حیله ] او

و نیز از گمراهی بعد از هدایت و از کفر بعد از ایمان و از دورویی و ریا و گناهان

و از شرّ وسوسه‌گر نهانی که در دل‌های مردم وسوسه می‌کند، خواه از جنّ باشد و یا از انس، پناه می‌برم.

خدایا  نیز در این ماه روزه‌داری و شب‌خیزی و عمل به طاعات تو و اطاعت از پیامبرت و صاحبان امر، سلام بر او و آنان

و عمل به هرچه که مرا به تو نزدیک سازد، روزی ام کن و از گناهان دور دار و توبه و بازگشت و اجابت [دعاهایم]را در این ماه روزی ام کن،

و نیز در این ماه از غیبت و تنبلی و ترس، در پناه خود در آور و دعایم را اجابت کن و تن و عقل [پیمان] مرا در آن سالم بدار

و برای عبادتت و هر عملی که مرا به تو نزدیک کند، [از دیگر چیزها] آسوده‌ساز. ای کریم، ای بخشنده، ای بزرگوار،

بر حضرت محمّد و اهل بیت او سلام بر او و آنان درود فرست و این خواسته‌ها را در حقّ ما مستجاب فرما، ای مهربان‌ترین مهربانان

خواندن دعا در شب اول ماه رمضان

روایت شده است که رسول خدا (ص) در شب اول ماه رمضان این دعا را می‌خواندند:

سپاس خدای را که به‌وسیله تو ای ماه مبارک، ما را گرامی داشت. خدایا، ما را بر روزه و شب زنده‌داری مان نیرو بخش و گام‌هایمان را استوار کن و بر کافران پیروزمان گردان. خدایا، تو یگانه‌ای پس برایت فرزندی نیست و تو بی‌نیازی پس شبیهی برایت نیست و تویی عزیز و چیزی عزیزت نکند و تویی بی‌نیاز و من تهی‌دستم و تویی مولا و من بنده‌ام و تویی آمرزنده و من گناهکارم و تویی مهربان و من خطاکارم و تویی آفریننده و من آفریده‌ام و تویی زنده و من مرده‌ام، از تو درخواست می‌کنم به مهرت که مرا بیامرزی و به من رحم کنی و از من درگذری، همانا تو بر هر چیز توانایی.

(مفاتیح الجنان، ص 417 )

خواندن دعای جوشن کبیر در شب اول ماه رمضان

در بحارالانوار به نقل از بلد الامین کفعمی آمده خواندن این دعا به‌صورت مطلق، هنگام خروج از منزل به‌جهت حفظ، خواندن آن در شب اول ماه رمضان و خواندن آن سه بار و یا یک بار در ماه رمضان مستحب است.

خواندن دعای حج در شب ماه رمضان

دعای حج از جمله ادعیه و اعمال شب اول ماه رمضان است و از شیخ کلینی نقل شده است که امام صادق(ع) در ماه مبارک رمضان این دعا را می‌خواندند. این دعا موسوم به دعای حج است. سید در اقبال از حضرت صادق (ع) روایت کرده است خواندن آن را در شب‌های ماه رمضان بعد از مغرب و کفعمی در بلد الامین گفته که مستحب است خواندن آن در هر روز از ماه رمضان و در شب اول نیز و شیخ مفید در مقنعه برای خصوص شب اول نقل کرده است بعد از نماز مغرب‏.

متن و ترجمه دعای موسوم به حج ماه رمضان

خدایا من به‌وسیله تو و از لطف تو حاجتم را می‌طلبم

و هر کس از خلقت حاجت می‏‌طلبد بطلبد من از غیر تو حاجت نمی‌طلبم تو یکتایی و شریک برای تو نیست

و درخواست می‌کنم به فضل تو و خشنودیت که درود فرستی بر محمد (ص) و اهل بیتش

و مرا امسال از حاجیان بیت الحرامت قرار دهی که حجشان نیکو و مقبول و پاکیزه

و خالص برای توست که به آن حج در قیامت دیده ‏ام روشن و درجه ‏ام رفیع گردد

و نیز روزیم گردان که چشم از حرام بپوشم و عفت خود حفظ گردانم و از جمیع آنچه حرام کرده‌ای خود را نگاه دارم

تا در عالم چیزی محبوب‌‏تر نزد من از طاعت و خشیت تو و عملی که محبوب توست و ترک آنچه ممنوع و ناپسند توست نباشد

و این کار را بر من سهل و آسان و راحت گردان و سهل عطا کن هر چه به من انعام فرمودی

و از تو ای خدا درخواست می‌کنم که وفات مرا کشته‌شدن در راه خود قرار دهی زیر پرچم دین پیغمبرت با اولیاء و دوستانت

و باز از تو می‌‏طلبم که به دست من دشمنانت را و دشمنان رسولت را به قتل رسانی

و از تو می‌طلبم که مرا گرامی کنی ‏به خوارکردن هر که را از خلقت بخواهی و خوارم نگردانی به گرامی‌کردن احدی از اولیاء و دوستانت

بارالها مرا با رسولت همراه ساز خدا مرا کفایت است هر چه خواست خداست نیکو است.

دعا قبل و بعد از تلاوت قرآن در شب اول ماه رمضان

روایت شده است که امام صادق (ع) پیش از تلاوت قرآن این دعا را می‌خواندند:

خدایا، گواهی می‌دهم که این کتاب توست که از سوی تو بر رسولت محمّدبن عبدالله (درود خدا بر او و خاندانش) نازل گشته و سخن گویای توست بر زبان پیامبرت، آن را از سوی خود راهنمایی برای بندگانت قرار دادی و رشته پیوسته‌ای بین تو و بندگان توست.

خدایا، پیمان و کتابت را پیشِ رویم باز کرده‌ام، خدایا، نگاهم را در آن عبادت و خواندنم را در آن اندیشه و اندیشه ام را در آن عبرت آموز قرار بده و مرا از کسانی قرار ده که از بیان پندهایت در قرآن اندرز گیرند و از نافرمانی‌هایت دوری کنند و هنگام تلاوت آن بر گوشم مُهر مزن و بر دیده‌ام پرده منه و خواندنم را خواندن بی‌تدبّر قرار مده، بلکه آن‌چنان قرارم ده که در آیات و احکامش تدبّر کنم و برگیرنده قوانین دینت باشم و نگاهم را در آن بی‌خبری و قرائتم را بیهوده و باطل قرار مده، تویی رئوف و مهربان.

حضرت پس از قرائت قرآن کریم این دعا را می خواندند:

خدایا، آنچه را از حکم کتابت کرده بودی خواندم، کتابی که بر پیامبر راستگویت (درود خدا بر او و خاندانش) نازل کردی، پس سپاس شایسته توست ای پروردگار؛ خدایا، مرا از کسانی قرار ده که حلالش را حلال و حرامش را حرام می‌شمارند، به محکم و متشابهش ایمان می‌آورند و آن را مونس در قبر و قیامتم گردان و مرا از کسانی قرار ده که او را به هر آیه‌ای که می‌خواند در برترین جایگاه بهشت بالا بری، آمین ای پروردگار جهانیان.

( علامه مجلسی. بحارالانوار، ج 89:207 ؛ کلینی. اصول کافی، ج2:417-418 )